Từ mấy năm nay truyền thống Vinh Quy Bái Tổ đã được trọng điểm Văn hóa Việt Nam tại Houston tổ chức hằng năm để vinh danh các tân khoa vừa tốt nghiệp đại học. Đây là một việc làm rất đáng được trân trọng vì đã làm sống lại một truyền thống lâu đời của dân tộc, song song nhấc các tân khoa một đôi đường nét đặc thù của văn hoá Việt Nam là “công cha, nghĩa mẹ, ơn thầy”.
Truyền thống khoa cử đã có từ năm1075 với việc vua Lý Nhân tôn đã cho mở khoa thi Tam trường lần trước hết tại nước ta để tuyển chọn thiên tài ra giúp vua điều khiển việc nước. Bị ảnh hưởng nặng nề bởi văn hóa Trung hoa nên hệ thống khoa cử của Việt Nam đã dựa vào nho học như một công cụ để đào luyện một lớp trí thức có khả năng vì đạo nho dạy cách trị quốc, an dân, lại tôn quân nên được các vua chúa dùng làm quốc giáo.
Việc học hành ngày xưa được bắt đầu từ lúc đứa trẻ vừa 6, 7 tuổi gọi là Sơ học, tài liệu học tập gồm Tam tự kinh, Tứ tự kinh, Ngũ ngôn và tập làm văn câu đối 2 chữ, 4 chữ… Chừng 10 tuổi trở lên được học Ngũ kinh, lịch sử Trung hoa, lịch sử Việt Nam, tập làm văn câu đối 7, 8 chữ. Những người học giỏi, hoặc con các quan lại được tuyển cho về kinh học trường Quốc tử giám cùng với con cái của hoàng gia.
Sau một thời kì dùi mài và khi đã làu thông kinh sử học trò được dự kỳ thi đầu tiên là thi Hương tức kỳ thi do một tỉnh hoặc liên tỉnh tổ chức để chọn người vào dự các kỳ thi cao hơn gọi là thi Hội và thi Đình. Thí sinh phải sang 4 kỳ thi, ai đủ điểm kỳ thi thứ 1 mới được dự kỳ thi thứ 2, rồi thứ 3 và thứ 4. Đậu đuọc 3 kỳ thi đầu được gọi là Tú Tài, đậu cả 4 kỳ thi được gọi là Cử Nhân.
Thi Hội là kỳ thi cấp nhà nước dành cho những người đã được chấm đậu Cử Nhân ở kỳ thi Hương. Thi Hội cũng gồm 4 kỳ thi và người qua được cả 4 kỳ thi được cấp bằng tấn sĩ. Thi Đình còn được gọi là Điện thí là kỳ thi được diễn ra tại sân trong cung vua và được vua đích thân khảo thí. Thi Đình chỉ cốt để xếp hạng các Tiến sĩ đã đậu ở kỳ thi Hội. Thi Hội và thi Đình là những cuộc rà soát về học thức được đánh giá cao nhứt đối với các bậc anh tài của đất nước nên được mệnh danh là Đại Tỷ, Đại Khoa.
Xem thêm :
Tranh đồng tứ quý